Test kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA)

Test kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) là gì?

Test kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (Prostate-Specific Antigen – PSA) đo nồng độ PSA trong máu của bạn. Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ, là một phần của hệ sinh dục của con người. Nó nằm dưới bàng quang và tạo ra một phần của tinh dịch. PSA là một chất do tuyến tiền liệt tạo ra. Người đàn ông bình thường có nồng độ PSA thấp trong máu. Mức PSA cao có thể là dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt, là loại ung thư thường gặp nhất ở đàn ông Mỹ, ngoài ung thư da. Nhưng mức PSA cao cũng có thể báo hiệu các tình trạng không phải ung thư tuyến tiền liệt, như nhiễm trùng hoặc tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, là sự phì đại không phải ung thư của tuyến tiền liệt.

Test này được dùng để làm gì?

Test PSA được dùng để tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. Tầm soát là tìm kiếm một căn bệnh, chẳng hạn như ung thư, trong giai đoạn đầu của nó, khi có thể điều trị tốt nhất. Các tổ chức y tế hàng đầu, như Hội Ung thư Hoa Kỳ và Trung tâm Kiểm soát Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), không đồng ý về các khuyến nghị sử dụng test PSA để tầm soát ung thư. Lý do không đồng ý là:

+ Hầu hết các loại ung thư tuyến tiền liệt phát triển rất chậm. Có thể mất nhiều chục năm trước khi có bất kỳ triệu chứng nào.

+ Điều trị ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm thường không cần thiết. Nhiều người mắc bệnh này sống lâu, khỏe mạnh mà không hề biết họ bị ung thư.

+ Điều trị có thể gây ra các tác dụng phụ to lớn, bao gồm rối loạn dương cương và tiểu không tự chủ.

+ Ung thư tuyến tiền liệt phát triển nhanh là ít gặp hơn, nhưng nghiêm trọng hơn và thường đe dọa đến tính mạng. Tuổi tác, lịch sử gia đình và các yếu tố khác có thể khiến bạn có nguy cơ cao hơn. Nhưng một mình test PSA không thể nói lên sự khác biệt giữa ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm và phát triển nhanh.

Để tìm hiểu xem test PSA có phù hợp với bạn hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ.

Tại sao tôi cần thử nghiệm PSA?

Bạn có thể được thử nghiệm PSA nếu bạn có các yếu tố nguy cơ nào đó đối với ung thư tuyến tiền liệt. Bao gồm:

+ Cha hoặc anh trai bị ung thư tuyến tiền liệt

+ Là người Mỹ gốc Phi. Ung thư tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới Mỹ gốc Phi. Lý do không rõ.

+ Tuổi của bạn. Ung thư tuyến tiền liệt thường gặp hơn ở nam giới trên 50 tuổi.

Bạn cũng có thể được thử nghiệm PSA nếu:

+ Bạn có các triệu chứng như đi tiểu đau hoặc đi tiểu thường xuyên, và đau vùng chậu và/hoặc đau lưng.

+ Bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Test PSA có thể giúp bạn theo dõi kết quả điều trị.

Điều gì sẽ xảy ra khi thử nghiệm PSA?

Nhân viên y tế sẽ dùng một kim nhỏ lấy mẫu máu từ tĩnh mạch cánh tay của bạn. Sau khi kim được đưa vào, một ít máu sẽ được lấy vào ống nghiệm hoặc lọ. Bạn có thể cảm thấy nhói một chút khi kim chích vào hoặc rút ra. Việc này thường mất ít hơn năm phút.

Tôi có cần phải làm gì để chuẩn bị thử nghiệm không?

Bạn cần phải tránh quan hệ tình dục hoặc thủ dâm trong 24 giờ trước khi thử nghiệm PSA, bởi vì tinh dịch phóng ra có thể làm nâng cao nồng độ PSA của bạn.

Có bất kỳ nguy cơ nào đối với thử nghiệm không?

Có rất ít rủi ro khi thử máu. Bạn có thể bị đau nhẹ hoặc bầm tím tại chỗ kim tiêm chích vào, nhưng hầu hết các triệu chứng biến mất nhanh chóng.

Những kết quả có ý nghĩa là gì?

Nồng độ PSA cao có thể có nghĩa là ung thư hoặc tình trạng không phải ung thư như nhiễm trùng tuyến tiền liệt, có thể điều trị bằng thuốc kháng sinh. Nếu nồng độ PSA của bạn cao hơn bình thường, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu thêm các xét nghiệm, bao gồm:

+ Thăm dò trực tràng. Đối với thử nghiệm này, bác sĩ sẽ đưa một ngón tay có đeo găng vào trực tràng để sờ tuyến tiền liệt của bạn.

+ Sinh thiết. Đây là một phẫu thuật nhỏ, bác sĩ sẽ lấy một mẫu nhỏ các tế bào tuyến tiền liệt để xét nghiệm.

Nếu bạn có thắc mắc về kết quả, hãy nói chuyện với bác sĩ.

Có điều gì khác mà tôi cần biết về test PSA không?

Các nhà nghiên cứu đang tìm cách để cải thiện test PSA. Mục đích là để có được một thử nghiệm tốt hơn, để phân biệt giữa ung thư tuyến tiền liệt không nghiêm trọng, phát triển chậm và ung thư tuyến tiền liệt phát triển nhanh, có khả năng đe dọa tính mạng.

 Nguồn: MedlinePlus
https://medlineplus.gov/labtests/prostatespecificantigenpsatest.html
Trần Thanh Xuân dịch