Thiếu thiamine (vitamin B1), vốn được tìm thấy trong số lớn người nghiện rượu, là một yếu tố quan trọng góp  phần vào tất cả các loại tổn thương não có liên quan đến rượu, không chỉ hội chứng Wernicke-Korsakoff như thường được nghĩ đến trong quá khứ. Thiamine là một thành phần thiết yếu đối với các enzyme có liên quan đến chuyển hóa tế bào não, cần thiết cho sự sản xuất các tiền chất của một vài thành phần quan trọng của tế bào, cũng như sự phát triển của phân tử ATP cung cấp năng lượng. Thiếu thiamine dẫn đến suy giảm đáng kể hoạt động của các enzyme này và dẫn đến các tác dụng làm suy giảm sức sống của các tế bào não.

Uống rượu dài hạn có thể gây ra thiếu thiamine và do đó làm giảm hoạt động của các enzyme thông qua một vài cơ chế, bao gồm ăn uống không đầy đủ, hấp thu thiamine từ đường ruột kém, và việc sử dụng thiamine trong các tế bào bị tổn hại. Từ đó, thiếu thiamine có thể tăng cường một số qui trình có liên quan đến uống rượu dài hạn, độc hại đối với tế bào não. Điều quan trọng là phải ghi nhận rằng những tác hại này của thiếu thiamine do rượu, nhất là sự suy giảm hoạt động của transketolase, có thể xảy ra dù ở người nghiện rượu không có bằng chứng của hội chứng Wernicke-Korsakoff.

Tầm mức tác hại của rượu lên não và các mô khác có thể được quyết định do di truyền thông qua những khác biệt giữa các cá nhân trong việc mắc phải các rối loạn do thiếu thiamine. Thí dụ, một số nghiên cứu đã cho rằng có những biến thể khác nhau của gen mã hóa transketolase, vốn khác nhau về khả năng kết nối dạng hoạt động của thiamine, đặc biệt ở nồng độ thiamine thấp. Biến thể gen như vậy có thể là một giải thích tại sao chỉ một số người nghiện rượu thiếu thiamine phát sinh các hậu quả bệnh lý của tình trạng này, như là hội chứng Wernicke-Korsakoff. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu gen để làm rõ vai trò của các biến thể gen khác nhau và xác định rằng khả năng mắc bệnh do di truyền có thật sự hiện hữu không.

Các vùng não khác nhau cũng khác nhau về độ nhạy cảm với tác dụng của rượu, kể cả thiếu thiamine do rượu. Tiểu não có vẻ đặc biệt nhạy cảm với tác dụng của thiếu thiamine và là vùng thường bị tổn thương nhất đi kèm với uống rượu dài hạn. Khả năng mắc bệnh tăng cao này phù hợp với các tổn thương nhận thức đi kèm một cách điển hình với bệnh nghiện rượu. Các tổn thương này là dấu hiệu của hoặc là tổn thương tiểu não hoặc là tổn thương các thùy trán, vốn kết nối với tiểu não qua các đường dẫn thần kinh. Từ đó, điều trị thiếu thiamine – thí dụ bằng cách cho thiamine ở nồng độ dược lý – không chỉ làm giảm các hậu quả của tổn thương tiểu não mà còn cải thiện một số chức năng não đi kèm một cách điển hình với thùy trán.

Nguồn: National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism
http://pubs.niaaa.nih.gov/publications/arh27-2/134-142.htm
Trần Thanh Xuân trích dịch