Nội dung
Cuốn từ điển giải phẫu học gồm các thuật ngữ 4 thứ tiếng: La tinh, Anh, Pháp và Việt.
Tập sách gồm 4 phần: phần thứ nhất được sắp xếp theo vần La tinh để tra ra các thứ tiếng Anh, Pháp và Việt tương đương. Trong phần này các từ được đánh số thứ tự theo từng vần chữ cái ở đầu mỗi từ, ví dụ từ Larynx đứng ở thứ tự 34 ở vần chữ L. Phần hai, phần ba và phần bốn lần lượt là các bản chỉ dẫn tra cứu danh từ bằng tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Việt sắp xếp theo vần. Mỗi từ được đánh số ở phía sau đúng như số đã được ghi ở phần I của từ La tinh. Muốn tra một từ nào của một trong 3 thứ tiếng Anh, Pháp, Việt ra 3 thứ tiếng kia, bạn đọc tìm từ đó ở bản chỉ dẫn tương ứng, xem số thứ tự của nó rồi lật lại phần một, tra chữ La tinh tương ứng với số thứ tự, sẽ tìm được từ đó theo 4 thứ tiếng, ví dụ: muốn tra từ thanh quản của tiếng Việt ra 3 thứ tiếng La tinh, Anh, Pháp, thì tra ở bản chỉ dẫn danh từ tiếng Việt (phần 4) vần chữ T. Tìm chữ thanh quản, sẽ thấy đề số L.34. Tìm số 34 ở vần chữ L phần 1 sẽ thấy từ thanh quản theo cả 4 thứ tiếng.
Tổng số từ và cụm từ gồm khoảng gần 6000. Các từ chủ yếu dựa theo bản danh từ quốc tế la tinh PNA (1955) có bổ sung thêm ở các Hội nghị quốc tế sau đó. Tuy nhiên, để cho đầy đủ, chúng tôi có đưa thêm cả một số danh từ của BNA (1895) và đôi khi cả danh từ JNA (1935), ví dụ: từ Hệ thần kinh thực vật theo danh từ PNA là Systema nervosum autonomicum, theo danh từ BNA là Systema nervosum sympatheticum. Chúng tôi để cả hai từ để bạn đọc tiện tra cứu.
Ngược lại, một danh từ quốc tế la tinh lại có thể được dịch ra theo nhiều từ đồng nghĩa tương ứng ở tiếng khác, đặc biệt là ở danh từ Pháp và Việt. Trong những trường hợp đó, chúng tôi ghi các từ đồng nghĩa, nhưng từ dịch nguyên văn theo la tinh được đặt ở trước, ví dụ: từ trigonum femorale được dịch ra từ Pháp là triangle fémoral hoặc triangle de Scarpa và ra từ Việt là tam giác đùi hoặc tam giác Xcácpa.
Trong những bản danh từ có nhiều cụm từ, ví dụ: cụm từ: Cor, valva atrioventricularis dextra, cuspis anterior thì có thể tra theo ba cách. Tra theo chữ Cor, hoặc tra theo chữ Valva hoặc tra theo chữ Cuspis. Trong một số trường hợp, đối với những từ quan trọng khó tìm ví dụ như từ vừa nêu trên, chúng tôi để từ đó ở cả 3 chỗ để bạn đọc dễ tìm trong khi tra cứu. Đa số các trường hợp khác, chúng tôi chỉ để ở phần từ lớn, ví dụ: từ processus caudatus (Gan, thùy đuôi, mỏm đuôi), v.v…
Hầu hết các từ được dịch sang tiếng Việt đều dựa theo các danh từ sử dụng trong sách giáo khoa của Giáo sư Đỗ Xuân Hợp (1) nghĩa là các từ vẫn quen dùng ở các tỉnh phía Bắc trước năm 1975 và ngày nay cũng đang được sử dụng rộng rãi trong cả nước. Đối với các danh từ vẫn quen dùng ở miền Nam trước ngày giải phóng (tháng 5/1975), bạn đọc có thể tham khảo trong các cuốn từ điển danh từ cơ thể học của các tác giả Nguyễn Hữu, Trần Anh và cộng tác (2).
(1) Đỗ Xuân Hợp
- Giải phẫu đại cương và đầu mặt cổ. Nhà X.B.Y.H – 1976.
- Giải phẫu và thực dụng ngoại khoa chi trên, chi dưới. Nhà X.B.Y.H. – 1976.
- Giải phẫu bụng. Nhà X.B.Y.H. – 1977.
- Giải phẫu ngực. Nhà X.B.Y.H. – 1977.
(2) Nguyễn Hữu và các cộng tác viên:
Danh từ Cơ thể học. Trung tâm quốc gia khảo cứu khoa học Việt Nam (Sàigòn) xuất bản 1965