Chúng tôi đã tạo ra nhiều cách xử lý những dịp người khác uống rượu, để mình có thể thưởng thức những dịp này mà không uống.

Chúng tôi đã nói về việc có nên cất giữ rượu hoặc các thức uống có rượu khác trong nhà khi chúng tôi quyết định cai rượu. Trong bàn luận đó, chúng tôi công nhận rằng mình sống trong một xã hội mà hầu hết uống rượu và thực tế chúng tôi không thể mong rằng việc này sẽ thay đổi. Suốt phần còn lại của cuộc đời chúng tôi, sẽ có những dịp uống rượu. Những cơ hội ấy là: mỗi ngày chúng tôi gặp người uống rượu, gặp chỗ uống rượu, thấy và nghe hàng chục quảng cáo thúc giục chúng tôi uống rượu.

Chúng tôi không thể ngăn cách mình với tất cả những mời mọc này và thật vô ích khi than phiền về chuyện này. Chúng tôi cũng không cần hoặc không mong muốn ngăn cản người khác uống rượu. Chúng tôi cũng thấy rằng mình không cần phải bỏ qua niềm vui được kết bạn với người uống rượu. Dù thật có ý nghĩa để gần gủi với người không uống rượu nhiều hơn là gần gủi với người nhậu nhẹt khi mới bắt đầu cai rượu, chúng tôi không muốn rút khỏi thế giới này mãi mãi chỉ bởi vì có quá nhiều người uống rượu. Người không thể ăn cá, hoặc đậu, hoặc thịt heo, hoặc dâu, đâu có chui vào những hang động. Sao chúng tôi lại phải vào?

Chúng tôi có vào quán rượu, hoặc nhà hàng, hoặc câu lạc bộ nơi có phục vụ rượu không?

Có – sau vài tuần vài tháng, khi chúng tôi có lý do chính đáng để đến đó. Nếu phải giết thì giờ khi chờ đợi bạn bè, chúng tôi không chọn ngồi ở quầy rượu, uống nước ngọt. Nhưng nếu họp mặt vì công việc hoặc giao tiếp tại một chỗ như vậy, chúng tôi dự và tham gia vào mọi chuyện, trừ chuyện uống rượu.

Trong những tháng cai rượu đầu tiên, có lẽ nên tránh xa những bạn nhậu, những chỗ nhậu cũ và tìm lý do xin lỗi không dự những buổi tiệc mà thú vui chính là nhậu. Có lẽ đặc biệt quan trọng là tránh xa những dịp như vậy nếu ta cảm thấy lo lắng về chúng.

Nhưng sớm hay muộn, có dịp khi gia đình hoặc công việc hoặc bạn bè khiến chúng tôi cảm thấy bắt buộc phải đến dự – hoặc có khi chỉ là chúng tôi muốn đi. Chúng tôi đã nghĩ ra một số cách để khiến những dịp này dễ dàng hơn cho mình tham dự, dù mình muốn tránh. Bây giờ chúng tôi nói chủ yếu về những tiệc rượu lớn hoặc khá lớn như là tiệc tối uống rượu thân mật.

Nếu người chiêu đãi là bạn cũ có thể bàn bạc được, đôi khi nên nói trước với người ấy rằng mình đang không uống rượu. Dĩ nhiên chúng tôi không đòi hỏi bất cứ một đối xử đặc biệt nào. Nhưng nếu biết được rằng sẽ có ít nhất một người hoàn toàn thông cảm những nỗ lực vượt qua chuyện nhậu nhẹt của mình thì thật là an tâm. Đôi khi chúng tôi có thể đi cùng với một người không uống rượu kinh nghiệm hơn, hoặc ít nhất là đi cùng với một người bạn biết rằng chúng tôi đang cai rượu và hiểu chuyện ấy quan trọng đối với chúng tôi như thế nào.

Trước khi bạn đi, cũng nên nói chuyện với một người đã cai rượu khác hoặc là với một người khác ủng hộ bạn, đang quan tâm đến sức khỏe của bạn và hiểu rõ áp lực bạn đang chịu đựng. Hãy thu xếp để gọi lại sau đó và nói lại diễn biến như thế nào. Một người đã cai rượu khác sẽ rất quí trọng một cuộc gọi như thế. Hãy tin chúng tôi! Chúng tôi AA (Alcoholics Anonymous) cảm động khi được gọi như vậy.

Rất nên ăn một khúc bánh mì hoặc thức ăn nhẹ khác trước khi dự tiệc, dù bạn biết rằng sau đó sẽ được mời ăn. Như chúng tôi đã nói, một cái gì đó lót dạ có thể giúp ta hóa giải nhiều tình huống gay go. (Và bạn có thể mang theo trong túi mình một ít kẹo ưa thích hoặc kẹo không đường). Điều này càng quan trọng hơn khi bạn đến dự tiệc có khả năng phải uống rượu mạnh hàng giờ trước khi dọn thức ăn.

Khi bạn biết thời khóa biểu này, bạn có thể chọn bỏ qua khoảng một giờ uống rượu đầu tiên và chỉ đến trước khi dọn ăn tối một ít. Nhiều người trong chúng tôi làm như thế. Rồi nếu sẽ có một buổi tối nhậu nhẹt kéo dài sau khi ăn, chúng tôi thấy rằng về sớm cũng dễ. Chúng tôi đã khám phá ra rằng rất ít người để ý chuyện tránh né của mình, khó lòng để ý chút nào chuyện ra về của mình. Họ quá bận nhậu hoặc bận việc gì đó.

Khi đến một tiệc kiểu này, thường tốt nhất là đến thẳng quầy rượu và lấy một ly trà gừng hoặc nước có gas khác. Không ai biết đó là nước uống có rượu hay không. Rồi ta có thể đi quanh giao tiếp, ly trong tay, không cảm thấy bị để ý.

Kinh nghiệm này thật là kinh ngạc đối với chúng tôi lúc mới đầu. Chúng tôi ngạc nhiên khám phá ra rằng (1) chuyện uống rượu của người khác không giống như chúng tôi đã nghĩ và (2) rất, rất ít người quan sát hoặc quan tâm đến việc chúng tôi có uống rượu hay không. (Một số ngoại lệ đối với việc thứ hai có thể là bạn bè, bà con thân thiết, những người thường vui mừng khi thấy chúng làm được gì đó đối với việc nhậu nhẹt của mình).

Nhiều người trong chúng tôi từng quen nói và tin rằng “mọi người” uống, và có thể tranh luận rằng mình không uống nhiều hơn người uống rượu khác mà mình biết. Nói thật, khi đã nhậu nhẹt năm này qua năm khác, nhiều người trong chúng tôi có khuynh hướng kết bạn ngày càng ít với người không nhậu, do đó dĩ nhiên đối với chúng tôi, có vẻ “mọi người” – chắc chắn rằng mọi người ta gặp – uống rượu.

Bây giờ tỉnh rượu, khi gặp “mọi người”, chúng tôi phát giác ra rằng không phải tất cả họ đều uống và nhiều người khác uống rượu ít hơn là ta tưởng.

Lường trước những dịp như thế, người nghiện rượu mới cai tự hỏi sẽ trả lời ra sau nếu bạn nhậu, bà con nhậu hỏi những câu như là:

“Đến uống một ly đi.”

“Bạn đang uống gì?”

“Ồ, bạn không thể là người nghiện rượu!”

“Bạn không uống sao?”

“Một ly không hại gì.”

“Sao bạn không uống?”… và tương tự.

Chúng tôi nhẹ nhõm thấy rằng những câu hỏi đó ít khi gặp hơn là mình tưởng và những câu trả lời của mình có vẻ ít quan trọng hơn mình tưởng. Việc mình không uống rượu ít gây xáo trộn hơn mình lo sợ.

Có một ngoại lệ. Thỉnh thoảng, một dân ghiền rượu nặng sẽ khá là thúc ép khi ta không uống rượu. Đa số trong chúng tôi đến mức tin rằng thái độ như vậy rất nghi ngờ. Người văn minh, lịch sự không làm đến như vậy đối với chuyện người khác chọn uống rượu hoặc tán tỉnh, hoặc không uống rượu hoặc ăn, trừ khi họ có cái gì đó ám ảnh ở chính họ? Chúng tôi thấy lạ rằng sao lại có người cố gắng ép một người vốn không muốn uống rượu và chúng tôi tự hỏi một cách đặc biệt tại sao có người muốn cho một người có tiền sử nhậu quậy uống rượu trở lại.

Chúng tôi học cách tránh né những người như thế. Nếu họ thật sự có những ám ảnh chính họ phải đối phó, chúng tôi mong họ sẽ vượt qua. Nhưng chúng tôi không cần phải giải thích sự lựa chọn của mình với họ hoặc với bất cứ ai khác. Và chúng tôi không tranh luận với họ hoặc cố gắng làm thay đổi đầu óc họ. Lần nữa, thái độ của chúng tôi là “Sống và để mặc người khác sống.”

Nhưng hãy trở lại với những câu hỏi lịch sự và tình cờ của những bạn bè, bà con có thành ý và những câu trả lời của chúng tôi. Có lẽ có nhiều cách hay để xử lý những tình huống này, cũng nhiều như người không uống rượu, và sự thông minh của chính bạn sẽ dẫn bạn đến một cách hữu hiệu nhất và dễ chịu nhất cho bạn.

Tuy nhiên, những nét chung của vài phương pháp thành công khác nhau đã xuất hiện từ nhiều năm tích lũy kinh nghiệm của Alcoholics Anonymous. Quá khứ đã tích trữ sự khôn ngoan và thật ngớ ngẫn nếu không rút tỉa nó ra.

Số rất đông trong chúng tôi (không phải tất cả) tin rằng chúng tôi càng sớm cho bạn bè biết sự thật, càng tốt cho chúng tôi. Chúng tôi không phải giữ bất kỳ sự giả vờ nào và đa số người tốt sẽ quí trọng sự chân thành của chúng tôi và cổ vũ những nỗ lực để giữ không nghiện ngập của chúng tôi. Nói to với người khác rằng chúng tôi không nhậu sẽ góp phần to lớn củng cố quyết định sống tỉnh rượu của chúng tôi. Và có thể có một kết quả phụ: thỉnh thoảng chúng tôi thấy rằng một tuyên bố như vậy sẽ cổ vũ người khác đang có mặt, vốn cũng cần hoặc cũng muốn không uống rượu.

Do đó, nhiều người trong chúng tôi không hề do dự, khi thích hợp, nói rằng “Tôi bây giờ không uống rượu”.

“Tôi không uống hôm nay (hoặc tuần này)” hoặc đơn giản là “Không, cám ơn” hoặc là một cách thẳng thừng “Tôi không thích chút nào” thường làm hài lòng người hỏi.

Nếu cảm thấy cần giải thích thêm, chúng tôi cố gắng không nói dối và nói theo một cách người khác có thể nhanh chóng hiểu và chấp nhận. Thí dụ, có những cách hoãn binh xưa như “Vì lý do sức khỏe”, “Tôi đang ăn kiêng” và “Theo lệnh của bác sĩ”. Đa số chúng tôi lúc này lúc khác được bác sĩ đưa ra hoặc viết ra trong sách lời khuyên như vậy.

“Tôi có việc”, “Tôi không thu xếp được” và “Tôi không hợp” cũng là chân thật.

Trong lúc chúng tôi AA không sử dụng trong chúng tôi từ “cấm cửa”, đó là từ đa số chắc chắn hiểu và tôn trọng, miễn là chúng tôi không thúc ép người khác kiêng khem.

Dù chắc chắn chúng tôi không thể khuyên bạn thiếu chân thật, bởi nó khiến chúng tôi cảm thấy khó chịu, thỉnh thoảng một số trong chúng tôi khi túng quá đã nhờ tới “lời nói dối vô hại”. Người ta tin rằng nó không hại gì ai và đôi lúc được xem như là sự bôi trơn cần thiết cho sự vận hành trơn tru của xã hội.

Khi chúng tôi phải tìm đến những câu xin lỗi đã nghĩ ra, thì thầm cho chuyện không uống rượu, chúng tôi có gắng sử dụng đến một câu không quá xa sự thật. “Tôi đang có bệnh bí hiểm” hoặc là “Tôi đang uống thuốc” có lẽ sẽ khiến người ta im, nhưng có khi lại dẫn đến những câu hỏi khác.

Câu “Tôi dị ứng với nó” thường có vẻ được chấp nhận. Theo đúng từ khoa học, bệnh nghiện rượu không phải là một loại dị ứng đúng nghĩa, các chuyên gia bây giờ cho chúng tôi biết. Tuy nhiên, “dị ứng” là cách nói dễ nghe để mô tả tình trạng của chúng tôi; nếu chúng tôi uống rượu, những hậu quả đáng tiếc chắc chắn sẽ theo sau.

Khi chúng tôi đưa ra câu nói như vậy, thường là đạt được hiệu quả mong muốn. Nghĩa là người ta chấp nhận sự kiện chúng tôi ngay bây giờ không uống rượu và ngưng hỏi về nó.

Khi chúng tôi được hỏi thích uống gì, có vẻ lịch sự và có ý nghĩa khi yêu cầu và đồng ý ngay món gì đó không có rượu, dù nó có phải là món ưa thích đặc biệt của chúng tôi hay không. Đa số chúng tôi uống nước giải khát, nước trái cây hoặc rau quả, hoặc là nước nào khác không độc hại sẵn có. (Chúng tôi có thể giả vờ uống nếu không thật sự thích hoặc không khát). Điều này khiến ta dễ chịu hơn và cũng làm hài lòng chủ nhà, là người chuốc rượu bắt buộc và có vẻ rất không thoải mái khi có một người khách không uống.

Tiệc ngồi nghi lễ với một hàng ly uống rượu vang không là một chuyện đặc biệt. Chỉ cần úp ly xuống là người phục vụ giỏi sẽ hiểu, ngay cả ở các nước uống rượu vang ở Châu Âu. Một số trong chúng tôi yêu cầu nước khoáng có ga. Và khi được đề nghị nâng ly, gần như không một ai để ý đến chúng tôi khi chúng tôi nâng một ly nào đó, có cái gì đó bên trong. Nói cho cùng, chính điều đó, chứ không phải rượu trong ly, chẳng phải là một biểu hiện thân thiện hay sao?

Không ai bị bắt buộc phải trả lời những câu hỏi xổ sàng hoặc về chuyện riêng tư, do đó lúc gặp câu hỏi hiếm hoi này, chúng tôi lờ đi hoặc là trả lời cho qua hoặc đổi đề tài. Nếu xảy đến với bạn, hãy nhớ rằng có hàng trăm ngàn chúng tôi nay đã khỏi bệnh nghiện rượu đứng về phía bạn và hoàn toàn hiểu những gì bạn đang chịu đựng và tại sao bạn phải làm như vậy, ngay cả khi có vẻ chẳng có ai ủng hộ bạn. Thậm chí nếu chúng tôi không có mặt, trong trái tim chúng tôi, chúng tôi đi cùng bạn và bạn có thể đoan chắc với chính bạn rằng bạn có được những mong muốn rất tốt đẹp của chúng tôi.

Một loại tình huống khác đã xảy đến một số trong chúng tôi. Nó không nghiêm trọng hoặc nguy hiểm đặc biệt, nhưng kể cho bạn có thể giúp bạn không nổi giận khi có lần gặp nó trong đời. Thỉnh thoảng, một người bạn, hoặc một người nhà tốt bụng, có thành ý quan tâm quá mức đến chuyện cai rượu của chúng tôi một cách vô tình và chỉ có ý giúp chúng tôi, có thể khiến ta bối rối nếu không bình tỉnh xử lý tình huống.

Thí dụ, người vợ không uống rượu, sợ rằng chúng tôi uống rượu trở lại và cố gắng quá sức để bảo vệ chúng tôi, sẽ nói rằng “Người này này đã cai rượu”. Hoặc là một người bạn nhiệt tình có thể vô tình lôi kéo sự chú ý về chuyện cai rượu của chúng tôi bằng cách chỉ một ly nước cà chua trên khai và nói “Dành cho anh đó”.

Họ muốn giúp chúng tôi là tốt và chúng tôi cố gắng tập trung vào mong muốn tỏ lòng tử tế của họ. Nói cho công bằng, chúng tôi không thể mong họ hiểu ngay những gì mình cảm thấy. Một số trong chúng tôi thậm chí không thể tách bạch mình đang thật sự nghĩ gì cho đến khi chúng tôi cai rượu được một thời gian và giai đoạn tự kỷ đã qua đi.

Tự nhiên chúng tôi thích được phép tự mình lựa chọn, một cách âm thầm và riêng tư, không phô diễn cho mọi người. Nhưng bị đụng chạm vì những gì người khác nói hoặc làm sẽ làm tổn thương chính ta chứ không ai khác. Tốt hơn là nên cố gắng cười xòa và chịu đựng nó, vượt qua lúc ấy một cách nào đó. Thường nó kéo dài không quá năm phút. Có thể sau này, khi bình tĩnh, chúng tôi có thể giải thích nhẹ nhàng rằng chúng tôi thật lòng quí trọng sự quan tâm của họ, nhưng tốt hơn là cho phép chính chúng tôi “xin lỗi”. Chúng tôi có thể thêm rằng chúng tôi thích tự bảo vệ trong những tình huống đông người, để người khác không cần lo lắng khi chúng tôi tự lo.

Lâu hơn nữa, nhiều người trong chúng tôi đến giai đoạn thực sự thoải mái về chính mình và chuyện nhậu; chúng tôi thư giãn khi nói sự thật – chúng tôi là “người nghiện đã cai” hoặc là hội viên AA.

Sự bộc lộ mặt đối mặt, tự tin về chính chúng tôi không hề ngược lại truyền thống ẩn danh của AA, vốn đề nghị chúng tôi không bộc lộ những chuyện về bất cứ ai khác trừ chính mình và không đưa thông báo này lên sách báo hoặc truyền thanh, truyền hình.

Có thể nói như vậy một cách dễ dàng về mình chứng tỏ rằng chúng tôi không có gì để giấu và rằng chúng tôi không hề xấu hổ khi đang khỏi bệnh. Nó giúp tăng sự tự trọng của chúng tôi. Những câu nói như vậy phá dần sự sĩ nhục tàn ác cũ do người không hiểu biết áp đặt một cách không công bằng lên những nạn nhân của bệnh chúng tôi và giúp thay thế thành kiến cũ, quá giản đơn về “người nghiện rượu” bằng những nhận thức chính xác hơn.

Một cách ngẫu nhiên, câu nói như vậy rất thường khi lại khiến một người nào đó khác đang muốn cai rượu nhờ giúp đỡ.

Còn chỉ một việc nữa về những dịp nhậu nhẹt. Nhiều chúng tôi có tật, khi bị ép uống rượu đến mức khó chịu, sẽ xin lỗi và ra về, không cần biết người khác nghĩ gì. Nói cho cùng, cuộc sống chúng tôi có nguy cơ. Chúng tôi chỉ phải làm bất cứ điều gì cần thiết để giữ sức khỏe chính mình. Phản ứng của người khác là chuyện của họ, không phải của chúng tôi.

Nguồn: Living sober. Alcoholics Anonymous